هر آنچه که باید در مورد جشنواره ونیز بدانید! 

فستیوال فیلم ونیز نامی آشنا برای علاقمندان به حوزه‌ی سینما است. البته ناگفته نماند این گردهمایی، فراموش‌نشدنی‌ترین لحظات مُد را نیز تا به امروز رقم زده است. هم‌چنین ایرانیان سابقه‌ی درخشانی در فستیوال فیلم ونیز از گذشته تا به امروز داشته‌اند. اگر شما هم علاقمند هستید صفر تا صد جشنواره فیلم ونیز را بدانید، ادامه‌ی مقاله مختص به شما می‌باشد! 

تاریخچه جشنواره ونیز؛ جشنواره فیلم ونیز چیست و چه زمانی برگزار می‌شود؟

جشنواره فیلم ونیز قدیمی‌ترین جشنواره فیلم است که قدمتی 130 ساله دارد. برای اولین بار در سال 1984 قطعنامه‌ای مبنی بر برگزاری جشنواره‌‌ی هنر ایتالیایی تصویب شد اما بخش سینمایی این جشنواره توسط جوزپه ولپی، عضو حزب ملی فاشیست در ونیز در آگوست 1932 رسماً تأسیس شد. فستیوال فیلم ونیز یکی از بزرگ‌ترین ایونت‌های جهان به‌شمار می‌آید و در کنار جشنواره‌هایی چون کن و برلین از مهم‌ترین رخدادهای سینمایی اروپا و جهان محسوب می‌شود.

علی‌رغم این‌که اولین دوره فستیوال فیلم ونیز بسیار مورد توجه قرار گرفت و 9 کشور در آن شرکت کردند، سال بعد برگزار نشد. با این‌حال در سال 1934 ونیز تبدیل به یک رویداد سالانه و بین‌المللی تبدیل شد و 17 کشور در آن شرکت کردند. اولین دوره از اهدای جوایز ونیز مربوط به همین سال می‌باشد. 

دهه 1940 یکی از سخت‌ترین لحظات برای فستیوال فیلم ونیز محسوب می‌شود. پس از آغاز جنگ، برگزاری این رویداد در ونیز ممکن نبود. در سال 1946 این جشنواره به سرعت از سر گرفته و تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای سینمایی شد. 

ناآرامی های اجتماعی و سیاسی سال 1968 بازتاب شدیدی بر دوسالانه ونیز داشت و باعث شد به مدت 10 سال، هیچ جایزه‌ای اهدا نشود. ناآرامی‌ها به قدری شدت یافت که در سال‌های 73، 77 و 78 جشنواره ونیز برگزار نشد. 

سرانجام پس از گذراندن دوره‌ای سرشار از پستی و بلندی، سال 1979 به تولدی دوباره برای فستیوال فیلم ونیز تبدیل شد. جشنواره فیلم ونیز سال‌هاست به مدت 10 روز درکاخ سینمای ونیز در جزیرهٔ لیدو در ایتالیا برگزار می‌شود.

 هزینه‌های جشنواره ونیز چگونه تامین می‌شود؟ 

از ظاهر جشنواره‌ی ونیز کاملاً واضح است هر ساله هزینه‌های میلیون یورویی به خود اختصاص می‌دهد. البته، در فرهنگ ایتالیا، احترام ویژه‌ای برای فیلم قائل هستند؛ پس اولین حامی این جشنواره دولت ایتالیا می‌باشد که بودجه‌ی هنگفتی در اختیار مدیران قرار می‌دهد. علاوه بر این برندهای لوکس مختلفی به عنوان اسپانسر و حامی مالی انتخاب می‌شوند. برند جواهرات لوکس کارتیه و آرمانی بیوتی، از اسپانسرهای جشنواره ونیز 2024 هستند.

چه کسانی به جشنواره ونیز دعوت می‌شوند؟

ونیز از جمله فرش قرمزهایی است که میزبان ستارگان و افراد مشهور خارج از حوزه سینما نیز می‌باشد. هر ساله افراد تاثیرگذار در حوزه‌های مختلف مانند فشن و مادلینگ و هم‌چنین بیوتی بلاگر و اینفلوئنسرهای فعال در رسانه‌های اجتماعی در فرش قرمز ونیز حضور پیدا می‌کنند. این افراد توسط اسپانسر، عوامل فیلم و یا مدیران جشنواره دعوت می‌شوند تا توجه بیش‌تری را به خود اختصاص دهند. در نتیجه زمان بسیاری خوبی برای استایلیست و طراحان لباس است تا توانایی و مهارت خود را نشان دهند. 

 

آیا حضور عموم در جشنواره ونیز آزاد است؟ 

در جشنواره ونیز بعضی فیلم‌ها به شکل اکران عمومی برنامه‌ریزی می‌شوند؛ به این شکل که عموم مردم با خرید بلیط می‌توانند حضور پیدا کنند. اما برای حضور در فرش قرمز، افراد نیاز به دریافت دعوتنامه دارند که توسط اسپانسر، مدیران و یا عوامل فیلم دریافت می‌کنند. عکاسان و فیلم‌برداران نیز با دریافت مجوزهای لازم می‌توانند در فرش قرمز حضور پیدا کنند. 

در جشنواره ونیز چه جوایزی اهدا می‌شود؟ 

در جشنواره ونیز مانند دیگر رویدادها به پاس قدردانی از عوامل فیلم‌های منتخب، جوایزی اهدا می‌گردد که تندیس شیر طلایی بالاترین جایزه در این فستیوال می‌باشد. شیر طلایی در سال ۱۹۴۹ توسط کمیته سازماندهی معرفی شد و اکنون به عنوان یکی از برجسته‌ترین جوایز صنعت فیلم شناخته می‌شود. دیگر جوایز در این جشنواره شامل جایزه ویژه هیئت داوران، شیر نقره‌ای، جام ولپی، اوسلای طلایی و جام موسولینی هستند. در جشنواره ونیز مانند جشنواره کن، امکان ارسال فیلم توسط افراد فعال در صنعت سینما امکان‌پذیر است. فستیوال فیلم ونیز دو بخش اصلی و مستقل و موازی دارد. 

تندیس شیر طلایی در جشنواره ونیز با الهام از چه چیزی ساخته شده است؟

تندیس شیر طلایی، نماد یک شیر با دو بال است که با الهام از شناخته‌شده‌ترین نماد جمهوری ونیز یعنی شیر بال‌دار طراحی می‌شود. در مورد وزن و مواد اولیه این تندیس اطلاعات دقیقی نیست اما به نظر می‌رسد میزان قابل توجهی طلای خالص در ساخت آن نقش دارد. 

اعضای هیئت ژوری چه کسانی هستند و چگونه انتخاب می‌شوند؟

بدون شک در هر رویداد، به افراد متخصص و بی‌طرفی نیاز است تا در مورد اهدای جوایز تصمیم‌گیری کنند. در جشنواره ونیز هیئت داوران از میان طیف وسیعی از هنرمندان بین‌المللی و بر اساس مجموعه آثار و فعالیت‌های هنری خود انتخاب می‌شوند. در جشنواره ونیز مانند کن، هیچ یک از ویژگی‌ها مانند ملیت، جنسیت و سن در انتخاب داوران تاثیر نمی‌گذارد؛ به همین دلیل همیشه شاهد طیف گسترده‌ای از تنوع فرهنگی و فکری هستیم. 

مراسم فتوکال جشنواره ونیز چیست؟ تفاوت فتوکال و فرش قرمز چیست؟

پیش از این‌که بازیگران و دیگر عوامل فیلم بر روی فرش قرمز ونیز پا بگذارند، در مراسمی غیر رسمی‌تر و با حضور عکاسان و خبرنگاران حضور پیدا می‌کنند. سلبریتی‌ها معمولاً با لباس‌هایی راحت‌تر و کژوال در این کنفرانس حاضر می‌شوند تا در مورد فیلم صحبت کنند و به سوالات خبرنگاران پاسخ دهند. دیگر تفاوت فرش قرمز و فتوکال، ساعت برگزاری و میزان رسمی بودن است. مراسم فتوکال معمولاً در 4 بعد از ظهر و فرش قرمز 9 شب برگزار می‌شود. زمانی که شخص به روی فرش قرمز می‌آید، تنها چند دقیقه فرصت دارد برای عکاسان ژست بگیرد و بعد فرش را به سمت مراسم اصلی ترک می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله "10 تا از بهترین لباس‌های جشنواره ونیز 2023!" را مطالعه نمایید.

درس‌کد جشنواره ونیز چیست؟ 

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که در مورد جشنواره ونیز وجود دارد، این است که درس‌کد مراسم چیست و چه لباسی مناسب این فرش قرمز باشکوه است؟ برای حضور در فرش قرمز، برای آقایان تاکسیدو با پاپیون یا کراوات و برای خانم‌ها لباس شب الزامی است. در صورت عدم پوشیدن موارد ذکر شده، می توان یک پیراهن خوش‌دوخت و ساده، یک تاپ شیک با شلوار مشکی، کت و شلوار تیره یا آبی با پاپیون پوشید. در فرش قرمز جشنواره کن هم قوانین پوششی به همین شکل هستند. 

کدام داوران ایرانی در جشنواره ونیز حضور پیدا کردند؟

جشنواره ونیز، از جمله رویداد‌هایی است که بارها شاهد افتخارآفرینی ایرانی‌ها چه در زمینه جوایز و چه در زمینه داوری بوده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم مقاله "استایل هنرمندان ایرانی در اختتامیه ونیز ۲۰۲۲" را مطالعه نمایید.

عباس کیارستمی از داوران ایرانی در جشنواره ونیز

عباس کیارستمی که بارها لقب محبوب‌ترین چهره‌ی سینمای ایران را به خود اختصاص داده است، در پنجاه و دومین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال 1995 به عنوان اولین داور ایرانی حضور پیدا کرد. 

سمیرا مخملباف داور ایرانی در جشنواره ونیز

پنج سال بعد از حضور عباس کیارستمی، در سال 2000 سمیرا مخملباف به عنوان اولین داور خانم ایرانی در جشنواره ونیز حضور پیدا کرد. 

محسن مخملباف داور ایرانی در جشنواره ونیز

محسن مخملباف از دیگر کارگردانان ایرانی بود که در سال 2006 به عنوان یکی از داوران در جشنواره ونیز حضور یافت. 

رامین بحرانی داور ایرانی در جشنواره ونیز

رامین بحرانی نویسنده و کارگردان ایرانی-آمریکایی است که به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران جشنواره فیلم ونیز در سال 2009 حضور داشت. 

شیرین نشاط داور ایرانی در جشنواره ونیز

شیرین نشاط یکی از داوران بخش افق‌های جشنواره ونیز در سال 2010 بود.

امیر نادری داور ایرانی در جشنواره ونیز

امیر نادری از دیگر فعالان صنعت سینما در ایران بود که در سال 2012 از دیگر داوران جشنواره فیلم ونیز بود. 

گلشیفته فراهانی داور ایرانی در جشنواره ونیز

گلشیفته فراهانی دو بار در سال‌های 2010 و 2013 به عنوان داور در جشنواره فیلم ونیز حضور داشت. 

رخشان بنی‌اعتماد داور ایرانی در جشنواره ونیز

رخشان بنی اعتماد (مادر باران کوثری) از دیگر زنان فعال در صنعت سینمای ایران بود که در سال 2017 به عنوان عضوی از هیئت ژوری ونیز انتخاب شد. 

فاطمه معتمدآریا داور ایرانی در جشنواره ونیز

فاطمه معتمدآریا در سال 2018 به عنوان داور در بخش افق جشنواره فیلم ونیز انتخاب شد. 

لیلا حاتمی داور ایرانی در جشنواره ونیز

لیلا حاتمی که تجربه‌ی داوری در جشنواره کن را نیز دارد، در سال 2022 به عنوان داور در بخش اصلی حضور داشت. پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تحلیل استایل لیلا حاتمی، داور جشنواره ونیز" را مطالعه نمایید.

علی عسگری داور ایرانی در جشنواره ونیز

علی عسگری فیلمساز ایرانی به عنوان یکی از اعضای هیات داوران بخش افق‌های جشنواره ونیز 2024 انتخاب شده است.

کدام فیلم‌های ایرانی در جشنواره فیلم ونیز جایزه دریافت کرده‌اند؟

از گذشته تا به امروز آثار هنرمندان ایرانی در جشنواره کن و ونیز بسیار پررنگ بوده است. پیش از آن شاید برایتان جالب باشد که بدانید مصطفی فرزانه، اولین سینماگر ایرانی است که آثار او به جشنواره کن و ونیز راه پیدا کردند. او در1337 فیلم کوتاه «مینیاتورهای ایرانی» را در جشنواره ونیز به نمایش گذاشت. در سال‌های اخیر فیلم‌های سینمایی مختلفی به جشنواره ونیز راه پیدا کردند که در ادامه مطلب، تعدادی را بررسی خواهیم کرد. 

فیلم سینمایی گاو در جشنواره ونیز

در سال 1971 فیلم سینمایی گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی در بخش خارج از رقابت اصلی اکران و موفق به دریافت جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان سینما شد. 

فیلم سینمایی دت یعنی دختر در جشنواره ونیز

دت یعنی دختر فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ابوالفضل جلیلی و تهیه‌کنندگی علیرضا ظریف در سال 1993 است که موفق به دریافت دو جایزه اوزله طلایی و یونیسف شد.

فیلم سینمایی سکوت در جشنواره ونیز

محسن مخملباف در 1998 با اثر «سکوت» در بخش مسابقه حضور داشت و فیلم او برنده سه جایزه مدال طلای سنای ایتالیا، جایزه سینمای آینده بهترین فیلم رابطه انسان و طبیعت و تقدیرنامه جایزه سرجو ترازاتی شد. 

سینمایی باد ما را خواهد برد در جشنواره ونیز

عباس کیارستمی با ارائه‌ی فیلم سینمایی باد ما را خواهد برد موفق به دریافت جوایز جایزهٔ بزرگ هیئت داوران و جایزه فیپرشی و جایزه سینما ونیز شد. 

فیلم سینمایی دایره در جشنواره ونیز

جعفر پناهی اولین کارگردان ایرانی بود که موفق به دریافت جایزه شیر طلایی در جشنواره ونیز 2000 شد.

سینمایی روزی که زن شدم در جشنواره ونیز

مرضیه مشکینی با اولین ساخته‌ی خود یعنی روزی که زن شدم، موفق به دریافت جوایز ایسوِما، یونسکو و بهترین فیلم اول شد. 

زنان بدون مردان در جشنواره ونیز

شیرین نشاط کارگردان فیلم سینمایی زنان بدون مردان موفق به دریافت جایزه شیر نقره‌ای در سال 2009 شد. 

فیلم سینمایی قصه‌ها در جشنواره ونیز

سینمایی قصه‌ها به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمنامه در ونیز شد. 

بدون تاریخ، بدون امضا در جشنواره ونیز

در سال 2017 فیلم سینمایی بدون تاریخ، بدون امضا در بخش افق جشنواره ونیز رقابت کرد. وحید جلیلوند موفق به دریافت جایزه بهترین کارگردان شد. 

فیلم‌سینمایی خورشید در جشنواره ونیز

فیلم سینمایی خورشید به کارگردانی مجید مجیدی از رقیبان در بخش اصلی بود. در نهایت موفق به دریافت دو جایزه فانوس جادویی بخش جنبی و بهترین بازیگر نوظهور شد. 

فیلم زالاوا در جشنواره ونیز

در سال 2021 فیلم سینمایی زالاوا به کارگردانی ارسلان امیری موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم در بخش منتقدان و جایزه‌ی بزرگ بهترین فیلم شد. 

فیلم جنگ جهانی سوم در جشنواره ونیز

فیلم سینمایی جنگ جهانی سوم در جشنواره ونیز 2022 به کارگردانی هومن سیدی اکران و موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم در بخش افق شد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله "استایل کم‌ریسک هومن سیدی در جشنواره ونیز ۲۰۲۲" را مطالعه نمایید.

فیلم سینمایی خرس نیست در جشنواره ونیز

سینمایی خرس نیست ساخته‌ی جعفر پناهی می‌باشد که در سال 2022 موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران و شجاعت سینمایی شد. 

کدام بازیگران ایرانی در جشنواره فیلم ونیز موفق به دریافت جایزه شده‌اند؟ 

نوید محمدزاده در سال 2017 برای سینمایی بدون تاریخ، بدون امضا موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد در بخش افق شد. 

محسن تنابنده، دیگر هنرمند ایرانی است که در سال 2022 برای حضور در سینمایی جنگ جهانی سوم، موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد شده است. 

حرف آخر

در این مقاله نگاهی مفصل به تاریخچه جشنواره ونیز داشتیم. هم‌چنین بازیگران و فیلم‌های ایرانی که در جشنواره ونیز جایزه دریافت کرده‌اند را نیز بررسی کردیم. هم‌چنین نحوه حضور افراد و کسانی که دعوت می‌شوند را برایتان توضیح دادیم. در نهایت هم نگاهی به درس‌کد جشنواره ونیز داشتیم. حالا نوبت شماست؛ آیا جشنواره ونیز را دنبال می‌کنید؟